Người châu Á có lẽ vẫn còn quen thuộc với cụm từ “tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, hay “nhân, lễ, nghĩa, trí, tín”. Đây là hai trong số những lời dạy giá trị của Khổng Tử về đạo làm người quân tử.
Khổng Tử là một triết gia nổi tiếng thời Xuân Thu của Trung Hoa. Trí tuệ uyên bác, đức hạnh đáng kính của ông đã vang ra khắp cõi Á Đông và thế giới. Những câu nói hay của Khổng Tử vẫn còn được truyền tụng cho muôn đời.
Dưới đây Ý Nghĩa Sống xin chia sẻ 136 câu nói uyên bác của Khổng Tử. Những câu nói này rất giản dị nhưng lại hàm chứa kinh nghiệm sống giá trị của một nhân vật tài hoa lỗi lạc, một bậc thánh nhân, hiền triết.
Nếu đọc chậm, hiểu kỹ các câu nói này, các bạn sẽ thu nhận về vô số điều bổ ích.
- Mỗi khi cơn tức giận nổi lên, hãy suy nghĩ về những hậu quả.
- Bất cứ nơi nào bạn đi, hãy đi với tất cả trái tim.
- Hãy đưa hướng dẫn cho những người tìm kiếm kiến thức sau khi họ đã phát hiện ra sự thiếu hiểu biết của mình.
- Mọi thứ đều có vẻ đẹp nhưng không phải ai cũng nhìn thấy điều đó.
- Ai chinh phục được chính mình là chiến binh hùng mạnh nhất.
- Sự im lặng là người bạn thật sự và không bao giờ phản bội.
- Bằng ba phương pháp chúng ta có thể học sự khôn ngoan: Thứ nhất, bởi sự quán chiếu, đó là cao quý; Thứ hai, bằng cách bắt chước, đó là cách dễ nhất; Và thứ ba là bằng kinh nghiệm, đó là cách cay đắng nhất.
- Nghĩ đến thân thể thì đừng cầu không tật bệnh, vì không tật bệnh thì tham dục dễ sanh.
- Với người đừng mong thuận chiều ý mình, vì được thuận chiều ý mình thì tất sanh tự kiêu.
- Dở nhất trong trong cái đạo xử thế là không thấy cái lỗi của mình.
- Biết có lỗi mà không sửa thì đó chính là lỗi.
- Hiếu thảo là nguồn gốc của đạo đức.
- Chim trước lúc chết cất tiếng bi thương, người trước lúc chết nói lời lương thiện.
- Cứu xét tâm tánh thì đừng cầu không khúc mắc, vì không khúc mắc thì sở học không thấu đáo.
- Điều mình không thích thì đừng làm cho người khác. Đối với quê hương, gia đình nên tránh gây thù, chuốc oán.
- Dùng thì đừng nghi, nghi thì đừng dùng.
- Có kiến thức thì không nghi ngờ, có lòng nhân thì không ưu tư, có dũng cảm thì không sợ hãi.
- Ngồi bàn tiệc đừng ra vẻ anh hùng vì rượu đã làm cho nhiều người gục ngã.
- Mọi thứ đều từ hư vô mà ra.
- Danh không chánh, lời chẳng xuôi.
- Ai cũng có quyền được học hành, được giáo dục, không phân biệt loại người.
- Khi bạn yêu một điều gì đó có nghĩa là bạn muốn nó sống.
- Chúng ta nên cảm nhận đau khổ, nhưng chúng ta không nên bị chìm dưới áp lực của nó.
- Người có trí tuệ hành động trước khi nói, và sau đó, họ sẽ nói theo hành động của mình.
- Chỉ có sự khôn ngoan và ngu ngốc nhất của con người là không bao giờ thay đổi.
- Khả năng của con người sẽ không bao giờ bắt kịp được nhu cầu.
- Vô minh là đêm của tâm, nhưng đó là một đêm không có mặt trăng và sao.
- Tôi nghe và tôi quên. Tôi thấy và tôi nhớ. Tôi làm và tôi hiểu.
- Hiểu những gì mình cảm giác thấy và cả không cảm giác thấy, đó là tri thức thật sự.
- Nếu ai đó nói xấu sau lưng bạn, điều đó có nghĩa là bạn đang đi trước mặt họ.
- Nếu ghét một người, tức là bạn đang thất bại trước người đó.
- Người quân tử giúp người mà không so đo tính toán, kẻ tiểu nhân so đo tính toán mà không giúp đỡ người. Người quân tử hòa mình chứ không cùng người khác câu kết, móc ngoặc nhưng kẻ tiểu nhân lại câu kết với người khác mà không hòa mình cho dù bề ngoài thì tưởng như hòa mình với mọi người.
- Có ba kiểu bạn bè ích lợi và có ba kiểu làm nguy hại. Bạn ngay thẳng, bạn trung thực và bạn nghe nhiều học rộng là bạn lợi ích. Bạn làm nhiều bộ tịch, bạn ưa chiều chuộng và gian sảo, nịnh bợ là bạn nguy hiểm.
- Người quân tử hòa mà không đồng, kẻ tiểu nhân đồng mà không hòa.
- Người quân tử yêu cầu chính là bản thân, kẻ tiểu nhân yêu cầu chính là mọi người.
- Người quân tử luôn hướng lên, hướng xa còn kẻ tiểu nhân thì lại mỗi ngày sa xuống dưới.
- Điều mà người quân tử suy nghĩ và lo âu chính là “đức hạnh”, điều mà kẻ tiểu nhân đăm chiêu lo nghĩ chính là bổng lộc, lợi ích.
- Trước khi bạn bắt tay vào một cuộc hành trình trả thù, hãy đào hai cái mộ.
- Làm ơn chớ mong đền đáp, mong cầu đền đáp ấy là có mưu tính.
- Thấy lợi đừng nhúng tay, nhúng tay hắc ám tâm trí.
- Người không có chữ Tín sẽ chẳng làm nên việc gì.
- Mất niềm tin vào bạn bè còn xấu hổ hơn bị chính họ lừa dối.
- Người tài đức làm rồi mới nói và nói theo những việc đã làm.
- Không quan trọng việc bạn đi chậm thế nào, miễn là đừng bao giờ dừng lại.
- Khi rõ ràng đó là những mục tiêu không thể đạt được, đừng điều chỉnh mục tiêu mà hãy điều chỉnh từng bước hành động.
- Nhìn vào những lợi thế nhỏ sẽ cản trở hoàn thành những việc lớn.
- Hãy chọn công việc mà bạn yêu thích, bạn sẽ không phải làm việc một ngày nào trong cuộc đời của mình.
- Hãy tìm một ngọn nến nhỏ để thắp lên, đừng ngồi đó mà nguyền rủa bóng tối.
- Sự nghiệp đừng mong bằng phẳng dễ đi, vì không gặp phải chông gai chí nguyện không kiên cường.
- Làm việc đừng mong dễ thành, việc dễ thành thì lòng thường kiêu ngạo.
- Người không biết lo xa, tất gặp phải ưu phiền trước mắt.
- Đừng lo mình không có chức vị, chỉ lo mình không đủ tài để nhận lấy chức vị.
- Học cho rộng, hỏi cho kĩ, nghĩ cho cẩn thận, phân biệt cho rõ, làm cho hết sức.
- Nếu mục tiêu của bạn là một năm, hãy trồng một hạt giống; Nếu trong thời hạn mười năm, hãy trồng cây; Nếu trong khoảng 100 năm, hãy dạy cho người dân.
- Một kẻ ngốc khinh miệt lời khuyên tốt, một người khôn ngoan sẽ ôm nó vào lòng.
- Một người không nghĩ và lập kế hoạch lâu dài sẽ gặp rắc rối ngay tại cửa nhà mình.
- Đá quý không thể được đánh bóng mà không có ma sát cũng như con người không thể tốt lên mà không trải qua rèn luyện.
- Bản chất của kiến thức là, có nó và áp dụng nó. Không có nó, hãy thú nhận sự thiếu hiểu biết của bạn.
- Giống như nước, một người khôn ngoan sẽ biết thích nghi với hoàn cảnh.
- Cây dừa dẻo dai luôn sống sót qua cơn bão, cây sồi hùng vĩ thường gãy đổ sau cơn mưa.
- Khi bạn nhìn thấy một người tốt, hãy nghĩ đến việc trở nên giống như họ. Khi bạn thấy ai đó không tốt như vậy, hãy tự nhìn lại điểm yếu của mình.
- Hãy tấn công cái xấu trong chính bạn, hơn là tấn công cái xấu trong người khác.
- Điều khó nhất là tìm một con mèo đen trong một căn phòng tối, đặc biệt là nếu không có con mèo.
- Tâm còn chưa thiện, phong thủy vô ích.
- Bất hiếu cha mẹ, thờ cúng vô ích.
- Anh em không hòa, bạn bè vô ích.
- Làm việc bất chính, đọc sách vô ích.
- Làm trái lòng người, thông minh vô ích.
- Không giữ nguyên khí, thuốc bổ vô ích.
- Thời vận không thông, mưu cầu vô ích.
- Hình hài của mẹ của cha.
Trí khôn đời dạy, đói no tự mình.
Sang hèn trong kiếp nhân sinh
Buồn vui sướng khổ thường tình thế thôi - Không hơn hãy cố gắng bằng người.
Cho thiên hạ khỏi ai cười ai khinh. - Có chí thì ham học.
Bất chí thì ham chơi.
Trí khôn tạo nên người.
Đức nhân tìm ra bạn - Thành đạt nhờ đức dày.
Làm nên nhờ có thầy.
Đủ đầy nhờ có bạn. - Gái ngoan nhờ đức hạnh.
Trai mạnh nhờ lực cường.
Tươi đẹp lắm người thương.
Lực cường nhiều kẻ mạnh. - Dễ thích nghi thì sống
Biết năng động thì nên
Đủ tài trí làm nên
Đủ sức bền thì thắng. - Biết mình khi hoạn nạn
Hiểu bạn lúc gian nguy. - Nghèo hèn bởi tự ti
Ngu si vì tự phụ. - Tài đức cao hơn phú
Hạnh phúc đủ hơn giàu.
- Sống trung tín bền lâu
Tình nghĩa sâu hạnh phúc. - Đủ tài thì đỡ cực
Đủ sức thì đỡ nghèo. - Dốt nát hay làm theo
Hiểu biết nhiều thì lợi. - Hỏng việc thì hấp tấp
Va vấp bởi vội vàng. - Cảnh giác với lời khen
Bình tâm nghe lời trách. - Quá nghiêm thì ít bạn
Dễ dãi bạn khinh nhờn. - Không hứa hão là khôn
Không tin xằng ít vạ. - Làm ơn đừng mong trả
Được ơn nhớ đừng quên. - Nhu nhược bị ép trèn
Quá cương thì bị gãy. - Cái quý thì khó thấy
Dễ lấy thường của tồi
Của rẻ là của ôi.
- Dùng người tội sinh vạ.
- Đẹp lòng hơn tốt mã
Nền nã hơn kiêu kì. - Thận trọng từng bước đi
Xét suy khi hành động. - Hiểu biết nhiều dễ sống
Luôn chủ động dễ thành.
- Thận trọng trước lợi danh
Giữ mình đừng buông thả. - Tránh xa phường trí trá
Tai vạ bởi nể nang. - Tài giỏi chớ khoe khoang.
Giàu sang đừng kênh kiệu.
- Học bao nhiêu vẫn thiếu
Hiểu bao nhiêu chẳng thừa
Nhân đức chớ bán mua
Được thua không nản trí
Đủ đức tài bớt lụy
Đủ dũng khí chẳng hàng. - Có vợ đảm thì sang
Có bạn vàng thì quý. - Đói nghèo vì bệnh sĩ
Quẫn trí dễ làm liều
Tỉnh táo với tình yêu
Biết điều khi yếu thế. - Lo việc nhà chớ kể
Ân nghĩa chớ đếm đong. - Người phúc lộc nhờ nguồn
Sống bất nghĩa thì dễ gặp tai ương
Sống bất lương thì dễ gặp tù ngục. - Phải cầu xin là nhục
Phải khuất phục là hèn
Hay đố kị thì nhỏ nhen
Hay ép trèn thì độc ác. - Lắm gian truân càng sáng
Nhiều hoạn nạn càng tinh. - Với mình phải nghiêm minh
Với chúng sinh thân ái - Đang thắng phòng khi bại
Gặt hái phòng mất mùa. - Thói quen thường khó chừa
Say sưa thường khó tỉnh. - Sống ỉ lại ăn sẵn
Dễ bạc phân tán mình
Sống dựa dẫm thì dễ ngu đần
Sống bất cần thì dễ phá sản. - Hay đua đòi thì dễ gặp hoạn nạn
Quá nể bạn thì dễ gặp tai ương. - Gia đình trọng yêu thương
Sống nhịn nhường thì hỉ hả.
Thiếu tình thương thì dễ man trá.
Gắn vàng đá cũng tan.
- Biết dạy dỗ thì con ngoan
Chịu bảo ban thì con giỏi. - Tinh khôn nhờ học hỏi
Cứng cỏi nhờ luyện rèn
Sống vì nhau thì dễ bền
Sống vì tiền thì dễ đổ vỡ. - Rèn con từ mới nở
Khuyên vợ lúc mới về
Muốn hiểu cần lắng nghe. - Tốt đẹp hãy bày ra
Xấu xa nên đậy lại - Có ích thì tồn tại
Có hại thì diệt vong - Nhiều tham vọng thì long đong
Lắm ước mong thì lận đận - Hay vội vàng thì hay hối hận
Quá cẩn thận thì hay lỗi thời. - Biết được người là sáng
Hiểu được bạn là khôn. - Khiêm tốn là tự tôn.
Kiêu căng là tự sát.
Hứa trước thì khó đạt
Hèn nhát thì khó thành.
Thù hận bởi lợi danh.
Tranh giành vì chức vị.
Giàu sang sinh đố kị.
Tài trí sinh ghét ghen.
Tham giàu thì cuồng điên.
Tham quyền thì độc ác.
Vì tiền thì dễ bạc.
Vì tình nghĩa bền lâu. - Người hiểu nói trọn câu.
Người dốt tâu phách lối. - Có quyền thì hám lợi.
Có tội thường xum xoe. - Khờ dại hay bị lừa,
Nó bừa hay vạ miệng.
Đa ngôn thì tai tiếng,
Ngậm miệng dễ được tin. - Hám lợi hay cầu xin,
Hám quyền hay xu nịnh. - Thật thà hay oan trái.
Thẳng thắn hay bị hại.
Thông thái hay bị ngờ. - Chiều con quá: con hư
Tiền của dư: con hỏng - Giàu mạnh thường thao túng
Nghèo vụng dễ theo đuôi
Người tài giỏi khó chơi
Kẻ trây lười khó bảo - Thành tâm thì đắc đạo
Mạnh bạo việc dễ thành - Quân tử thì trọng danh
Tiểu nhân thì trọng lợi - Bất tài hay đòi hỏi
Lộc lõi khó khiêm nhường - Tình nghĩa thường khó quên
Nợ nhân duyên khó trả - Khó thuần phục kẻ sĩ
Khó phòng bị tướng tài - Biết chấp nhận thì thảnh thơi
Hay hận đời thì đau khổ - Của quý thì khó giữ
Con cầu tự khó nuôi.
Nhà dư của thì thường hiếm hoi.
Nhà lắm người thì thường bạc cạn. - Khó gần người quá sạch.
Vắng khách tại quá nghèo - Dễ nổi danh thì kị hiền.
Dễ kiếm tiền thì khó giữ. - Kiếp người là duyên nợ,
Lành, vỡ là lẽ thường tình - Bại thành từ lực trí.
Thời gian đừng uổng phí.
Biết suy nghĩ sâu xa.