John Reed đã viết trong cuốn sách “Succeeding” của mình rằng: Khi bạn bắt đầu nghiên cứu về một lĩnh vực nào đó, dường như bạn cần phải nhớ rất nhiều thứ. Nhưng thực tế không cần phải vậy. Những gì bạn cần làm là xác định các nguyên tắc cốt lõi – trong đó từ 3 đến 12 nguyên tắc sẽ chi phối lĩnh vực này. Như vậy, cả triệu thứ bạn cần phải nhớ chỉ đơn giản là các kết hợp khác nhau của những nguyên tắc cơ bản đó.
Theo đó, Morgan Housel cũng rút ra 5 nguyên tắc giúp bạn hiểu thêm về lĩnh vực đầu tư:
1. Lãi kép là những gì làm bạn giàu lên. Và nó tốn thời gian.
Warren Buffet là một nhà đầu tư tầm cỡ, nhưng điều làm ông ta giàu có chính là việc ông đã đầu tư trong khoảng thời gian hai phần ba thế kỷ. Trong số tài sản hiện tại 60 tỷ USD của ông, 59.7 tỷ USD được thêm vào sau sinh nhật lần thứ 50, và 57 tỷ USD đến với ông là sau năm ông 60 tuổi. Nếu Buffet bắt đầu tiết kiệm từ những năm 30 tuổi, và về hưu vào những năm 60, bạn sẽ chẳng bao giờ nghe nói về ông. Bí mật của ông ấy chính là thời gian.
Hầu hết mọi người không bắt đầu tiết kiệm với số lượng lớn cho đến khi một hoặc hai thập kỷ trước khi về hưu – điều này giới hạn sức mạnh của lãi kép – và bạn chẳng thể nào thay đổi nó cả. Đây chính là lời nhắc nhở tốt về tầm quan trọng của nó để dạy cho giới trẻ ngày nay biết tiết kiệm càng sớm càng tốt.
2. Biến lớn duy nhất ảnh hưởng đến lợi nhuận chính là định giá – và bạn chẳng thể biết được nó sẽ như thế nào
Lợi nhuận thị trường tương lai sẽ bằng tỷ suất cổ tức + tốc độ tăng trưởng thu nhập +/- sự thay đổi trong hệ số giá/thu nhập (định giá).
Chúng ta đều biết, tỷ suất cổ tức hiện tại khoảng 2%, và một dự đoán hợp lý cho tốc độ tăng trưởng thu nhập trong tương lai vào khoảng 5% mỗi năm. Vậy sự thay đổi trong tỷ số giá/thu nhập thì sao? Điều này không thể biết trước được.
Hệ số giá/thu nhập (tỷ số P/E) phản ánh thái độ của mọi người về tương lai. Và chẳng có cách nào có thể biết được họ đang và sẽ nghĩ gì về tương lai trong tương lai. Nếu một vài người nói “Tôi cho rằng hầu hết mọi người sẽ có tâm trạng tốt hơn khoảng 10% trong năm 2023”, chúng ta sẽ nói họ ảo tưởng. Nhưng một vài người làm điều tương tự bằng cách lập kế hoạch lợi nhuận thị trường trong 10 năm, chúng ta gọi họ là những nhà phân tích.
3. Đơn giản thì thường tốt hơn thông minh
Vài người mua một quỹ chỉ số S&P 500 giá rẻ trong năm 2003 và kiếm được lợi nhuận 97% cuối năm 2012. Điều này thật tuyệt, và họ không cần phải biết một tí gì về quản trị danh mục, hay phân tích kỹ thuật hoặc được tư vấn.
Trong khi đó, trung bình các quỹ phòng ngừa trên thị trường vốn trên mức trung bình mất khoảng 4,7% giá trị của nó trong khoảng thời gian tương đương, theo dữ liệu từ Quỹ Phòng Ngừa Chỉ số Dow Jones của ngân hàng Credit Suisse. Trung bình các quỹ phòng ngừa ở vị thế mua/ bán cổ phiếu sinh lời khoảng 96% tổng lợi nhuận – mặc dù vẫn ít hơn so với quỹ chỉ số.
Đầu tư không giống như một cái máy tính: Đơn giản và cơ bản có thể còn quyền năng hơn phức tạp và tiên tiến. Và nó không giống như chơi gôn: Người quan sát có cơ hội tốt để đánh giá thấp thuận lợi.
4. Tỷ lệ cược của thị trường chứng khoán trải qua biến động mạnh là 100%
Hầu hết các nhà đầu tư đều hiểu rằng chứng khoán sẽ cho lợi nhuận dài hạn cao hơn, nhưng chi phí cho biến động cũng cao hơn.
Tuy nhiên, mỗi lần dấu hiệu biến động xuất hiện, câu nói chúng ta thường nghe từ cộng đồng các nhà đầu tư là: “Điều gì đang xảy ra?!”. Thú vị hơn, chín trên mười lần, câu trả lời đúng nhất luôn là: Chẳng có gì cả. Đây chỉ là điều mà thị trường chứng khoán làm.
Từ năm 1990, chỉ số S&P 500 duy trì mức 6% một năm, nhưng sự khác biệt trung bình giữa giá đóng cửa cao nhất và thấp nhất trong bất kỳ năm nào là 23%. Hãy nhớ rằng, nếu trong thời gian tới ai đó cố gắng giải thích lý do tại sao thị trường tăng hoặc giảm một vài điểm phần trăm – về cơ bản cũng giống như giải thích tại sao mùa hè đến sau mùa xuân vậy.
Một số người từng hỏi J.P. Morgan rằng thị trường sẽ làm gì. “Nó sẽ dao động”, nghe nói ông ta nói thế. Những từ ngữ đúng hơn sẽ chẳng bao giờ được nói ra.
5. Ngành công nghiệp sẽ bị thống trị bởi người lập dị, kẻ bất tài và nhân viên kinh doanh
Phần lớn các sản phẩm tài chính được bán bởi những người chỉ quan tâm đến tài sản của bạn – khoản phí mà họ có thể kiếm được từ bạn.
Bạn không cần kinh nghiệm, thông tin hoặc thậm chí các kiến thức thông thường để trở thành một chuyên gia tài chính. Buồn thay, chuyên gia càng ồn ào và khoa trương, anh ta càng thu hút nhiều sự chú ý hơn, ngay cả khi nó làm anh ta dễ sai hơn.
Đây có lẽ là lý thuyết quan trọng nhất về tài chính. Trước khi bạn hiểu rõ nó, bạn vẫn có thể bị lừa ở bất cứ đâu.
“Mọi thứ khác đều là kem pho mát”